MOBİL UYGULAMALAR ÜZERİNDEN ARAÇ KİRALAMA
Özelliklerini ve hasar durumunu net olarak tespit edemediğiniz bir aracı kiralamayın. Kiralama sürecindeki işleyiş uygulamadan uygulamaya farklılık gösterebilir. Örneğin kiralamadan hemen önce size fotoğraf çekme imkânı vermeyen, yani son kullanıcının yüklediği fotoğraflara göre kiralama yapmanızı isteyen bir uygulama kullanıyorsanız farklı, kullanımdan önce fotoğrafları sizin yüklemenizi isteyen bir uygulama kullanıyorsanız farklı şekilde hareket etmeniz gerekebilir.
Uygulamada yer alan araca ait son fotoğraflar net değilse, araçta aracın önceki hasar durumuna ilişkin uygulamada yer alan bilgilerden çok daha fazlası yer alıyorsa bu noktada kiralama şirketinin TBK m.335’ten ileri gelen sorumluluğunu yerine getirmediği ve uygulamada gözüken hasardan fazlasını sizden tahsil etmeye girişebileceğini unutmayın.
Türk Borçlar Kanunu – Kiralananın gözden geçirilmesi ve kiracıya bildirme
MADDE 335– Kiraya veren, geri verme sırasında kiralananın durumunu gözden geçirmek ve kiracının sorumlu olduğu eksiklikleri ve ayıpları ona hemen yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bu bildirim yapılmazsa, kiracı her türlü sorumluluktan kurtulur. Ancak, teslim alma sırasında olağan incelemeyle belirlenemeyecek olan eksikliklerin ve ayıpların varlığı hâlinde, kiracının sorumluluğu devam eder. Kiraya veren, bu tür eksiklikleri ve ayıpları belirlediğinde, kiracıya hemen yazılı olarak bildirmek zorundadır.
Kullanımdan önce size fotoğraf göstermeyen ve fotoğrafları sizin yüklemenizi isteyen bir uygulama kullanıyorsanız yapamadığınız kontrollerden dolayı önce müşteri temsilcisine ulaşmayı deneyin ve söylenen şekilde hareket edin. Bu sizi sorumluluktan kurtaracaktır. Bu mümkün değilse aracın fotoğrafını çekemediğiniz kısımlarına dair önden bir bilgi notu oluşturup oluşturamayacağınızı kontrol edin. Varsayalım ki aracın sizden önceki kullanıcısı, aracı, sizin aracın sağ tarafını kontrol edemeyeceğiniz şekilde bitişik park etmiş olsun. Siz de aracın sağ tarafını kontrol edemiyorsunuz. Bir ihlal bildirim kaydı ya da yeni bir hasar kaydı oluşturup sizden önceki kullanıcının araca bir hasar vermiş olabileceğini, aracın park edilmesinden kaynaklı olarak aracın sağ tarafını kontrol edemediğinizi karşı tarafa bildirin. Aracı tamamı ile kontrol edebileceğiniz ilk anda aracın sağ tarafının kontrolünü de tamamlayın. Hasar var ise yeni bir kayıtla bunu karşı tarafa ulaştırın. Bu türden araçlarda araç takiplerinin sağlanması için GPS’ler vardır. GPS yardımı ile sizin henüz kayda değer bir mesafe kat etmeden ve kiralamadan hemen sonra hasarı karşıya bildirdiğiniz anlaşılacağından çıkabilecek bir ihtilafta sorumlu tutulma ihtimaliniz zayıflayacaktır. Nitekim bu halde siz yalnızca kontrolleri tamamlayabilecek kadar mesafe kat etmiş olacaksınız.
Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun “İspat Yükü” başlıklı 6. maddesi “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür” hükmünü içermekte olup; buna göre, bir vakıadan lehine haklar çıkaran taraf, o vakıayı ispat etmelidir. (Aynı yönde HMK m.190 İspat Yükü düzenlemesi)
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu bir kararında “Kural olarak; kiralanan aracın kiracının kullanımındayken oluşan zararından, kiracı sorumludur. Ne var ki, kiracı bu zarardan kendisinin sorumlu olmadığını savunmuş olduğuna göre, bu savunmasını ispat etmek durumundadır. Kiracının sorumluluktan kurtulma imkânı olup olmadığı yönünde ve ayrıca davacının da araçta oluşan zarar miktarının ispatı konusunda varsa delilleri incelenerek oluşacak sonuca göre karar verilmelidir” diyerek bu meselenin bir ispat sorunu olduğunu tespit etmektedir.
(Yargıtay HGK., E. 2012/56 K. 2012/260 T. 30.3.2012)
Kiralayanın, teslimdeki kontrollerini iyi yapmaması sebebiyle TBK m.335’ten doğan zarar verene yönelme hakkını kaybettiğinde artık bu hasarı kötüniyetli bir şekilde sonraki kullanıcı olarak size yansıtmak isteyebilir. Hasarı siz vermemiş olsanız da bu durum sizin üzerinize kalabilir. Burada ispat sorunu ortaya çıkar ve hukuki bir çarpışma gündeme gelir. Ve siz de kontrolleri tamamlamamış olduğunuz bir aşamada “Aracı hasarsız teslim aldım” şeklinde bir beyanda bulunursanız ispat sorunu olan bu gibi bir halde zor duruma düşersiniz ve iddianızı ispatlama şansınız zayıflar.
Araç Kiralarken ve Araç Teslim Edilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
– İhtiyacınıza ve ehliyet tipinize (son dönemde değişen otomatik-manuel vites ayrımına dikkat) uygun bir araç kiralayın. Klasik binek araç ile araziye girmeyin. 4 kişilik araca 7 kişi binmeyin. Otomatik vites araç kullanma ehliyetine sahipseniz manuel vites araç kiralamayın.
– Kiralamak üzere yanına gittiğiniz aracın, uygulamanın size gösterdiği araç olduğundan emin olun. Aracın marka-model ve plakasını uygulamada yazan ile eşleştiğinden emin olun. Araçların özelliklerine göre fiyatları değiştiğini unutmayın.
– Aracı teslim almadan önce aracın hasar durumunu iyice kontrol ettiğinizden emin olun. Gerek sürücü koltuğuna oturmadan önce dış kontrol; bunun içine çizik, vuruk, lastik hava kontrolü gibi gerekse sürücü koltuğuna oturduğunuzda içeride ruhsatın bulunup bulunmadığı, aracın içinin temiz olup olmadığı ve mekanik diğer kontrolleri yaptığınızdan emin olun. Varsa arıza ışığı, yakıt ve yağ ışıklarını kontrol edin. Ve trafiğe çıkmadan önce yapılması gereken sinyal, far, dörtlü, silecek gibi diğer kontrolleri tamamladığınızdan emin olun.
– Türk Borçlar Kanunu gereğince tespit ettiğiniz aksaklıkları gecikmeksizin karşı tarafa bildirmekle yükümlü olduğunuzu unutmayın.
Türk Borçlar Kanunu – Ayıpları kiraya verene bildirme borcu – MADDE 318- Kiracı, kendisinin gidermekle yükümlü olmadığı ayıpları kiraya verene gecikmeksizin bildirmekle yükümlüdür; aksi takdirde bundan doğan zarardan sorumludur.
– Yine trafiğe çıkmadan önce aracın sigortasının olduğundan emin olun. Bilindiği üzere trafik sigortası olmayan araçlar trafiğe çıkamaz. Araç hiç ummadığınız bir yerde bu sebeple alıkonulabilir.
– Sözleşme şartlara dikkat edin. Kira akdinin uygulamaya kayıt olan kişi ile kiralama şirketi arasında kurulduğunu unutmayın. Hemen her uygulamanın sözleşmesinde yer alan aracı üçüncü bir kişiye kullandırmanın sorumluluğunun sözleşme şartları içerisinde size ait olduğunu unutmayın.
– Araca yakıt almanız gerekirse araca doğru yakıtı aldığınızdan emin olun. Kiralama yaptığınız şirketin anlaşmalı akaryakıt istasyonlarını tespit edin. Bu sayede TTS (taşıt tanıma sistemlerinin de) yardımıyla doğru yakıtı alabileceğinizi unutmayın. Ayrıca uygulama üzerinden kiralama yapan şirketlerin anlaşmalı istasyonlardan alınan yakıt ücretini kiralayana yansıtmadığını, bunun hizmet bedelleri içerisinde olduğunu biliyoruz.
– Aracı teslim ederken aracın uygulamanın hizmet bölgesi içinde olduğundan emin olun. Zira aracı kiralarken uygulamanın size çizdiği sınırlar içerisinde aracı teslim edeceğinizi kabul ediyorsunuz.
– Aracı uygun bir park yerine bıraktığınızdan emin olun. Aksi halde aracın çekilmesinden ve göreceği diğer zararlardan sorumlu olabilirsiniz. Örnek vermek gerekirse cadde veya sokak başlarında aracı teslim etmeniz halinde köşeyi dönmeye çalışan uzun bir araç kiralık araca zarar verebileceği gibi yolların kesişim noktalarını kapatarak yapacağınız hatalı park sebebiyle birbirini görmeyen iki sürücünün karışacağı kazada tarafınıza kusur atfedilebilir.
– Mülkiyeti başkasına ait olan bir aracı kiraladığınızı unutmayın. Bu sebeple kaza durumlarında şirket politikasının ne yönde olabileceğini bilemiyorsanız bir temsilciye ulaşmaya çalışın. Bir kaza sonrası yapacağınız hatalı işlemler ile şirketin çeşitli sigorta güvencelerinden faydalanamamasına sebep olabilirsiniz.
– Uygulamalara şahsınıza ait kredi kartlarını kaydetmeniz önerilir. Nitekim fazla çekilen paranın iadesi gibi veya bekleyen ya da hatalı işlemlerin düzeltilmesi gibi durumlarda bankalar ile muhatap olmanızı gerektirecek durumlar olabileceğini unutmayın. Ayrıca bankacılık mevzuatı gereği her kart hamilinin kanun gereği kendi kartını kullanması gerekmektedir. Aksi hallerde kart sahibinin sorumlulukları gündeme gelebilmektedir.
– Her durumda kiralanan şeyi özenle kullanma borcu altında olduğunuzu unutmayın.
Türk Borçlar Kanunu-Özenle kullanma ve komşulara saygı gösterme borcu
MADDE 316- Kiracı, kiralananı, sözleşmeye uygun olarak özenle kullanmak ve kiralananın bulunduğu taşınmazda oturan kişiler ile komşulara gerekli saygıyı göstermekle yükümlüdür.
Diyelim ki kiralama şirketi hasarı sizin verdiğinizi iddia etti ve önceden çektiği provizyonu iade etmediği gibi tespit ettiğini iddia ettiği hasarın bedelini sizden talep etti. Bu durumda vatandaşlar ne yapabilir?
Bu noktada şirketler öncelikle tespit ettikleri bedeli faturalandırıp size göndermeyi ve ödemeye yanaşmazsanız bu tutarlar üzerinden icra takibi yolunu seçeceklerdir. Öncelikle faturalara akabinde icra takibe itiraz edin ve akabinde açılacak davada iddialarınızı ispatlamaya çalışın.
Kiralama şirketinin provizyonunu iade etmemekle yetindiği ve ötesinde bir şey talep etmediği varsayımda ise (provizyon miktarının 30.000 TL’nin altında (2022 yılı görev sınırı miktarı) olduğu varsayımıyla) yukarıda da bahsettiğimiz gibi siz iddianızı ispat edebileceğiniz bir mercii’ye müracaat etmelisiniz. Bu noktada ilk akla gelen merci Tüketici Hakem Heyetleridir. E-devlet Portalı üzerinden de TÜBİS (Tüketici Bilgi Sistemi) sistemine ulaşabildiğimizi unutmayalım. Elimizdeki bilgi ve belgeleri şikayetimize ekleyerek ve karşı tarafta bulunan belgelerin de celbini talep ederek bir müracaatta bulunabiliriz.
Avukatınıza danışmayı unutmayınız.
Bir yanıt bırakın